...

Author name: admin

Известување од авторите

Почитувани, Ве молиме да ги ажурирате Вашите податоци со цел да Ви се овозможи пристап до порталот за автори на новата веб страна на ЗАМП – www.zamp.mk.Испратете Вaши податоци (валидна мејл адреса и телефонски број) на емаил zamp@zamp.com.mk најдоцна до 01.10.2024 год. Со почит, ЗАМП

ПИН музичка конференција

ПИН музичката конференција, која традиционално се одржува во пресрет на фестивалот Таксират, се одржа во Младинскиот културен центар во Скопје од 30 ноември до 2 декември. Учествуваа околу 50 бендови и музичари од цела Европа на повеќе подиуми во МКЦ, а сите концерти беа бесплатни. Во склоп на конференцијата имаше и ПИН панели, на кои …

ПИН музичка конференција Read More »

СКОПСКИ ЏЕЗ ФЕСТИВАЛ

42. издание на Скопскиот џез фестивал се одржа од 19 до 22 октомври 2023 година. Фестивалот и овој пат, традиционално го претстави најдоброто од светот на џез музиката, со низа ексклузивни настапи на некои од најголемите имиња на современиот џез и креативната музика денес. Светски етаблирани групи од САД, Европа, Бразил и Македонија ја претставија својата музика …

СКОПСКИ ЏЕЗ ФЕСТИВАЛ Read More »

КИРЕ КОСТОВ – IN MEMORIAM

КИРЕ КОСТОВ (1949-2023) Ова утро осамна без нашиот Маестро Кире Костов, еден од најголемите во македонската музика. Како еден од најплодните композитори, диригенти, аранжери ќе остане помеѓу оние кои никогаш нема да бидат заборавени. Беше родум битолчанец, роден во 1949 година. Своето образование го заврши во Битола, Белград и Скопје, започнувајќи го својот работен ангажман …

КИРЕ КОСТОВ – IN MEMORIAM Read More »

ЉУБОМИР БРАНЃОЛИЦА – IN MEMORIAM

Љубомир Бранѓолица (1932-2023) Со огромно жалење ја примивме веста дека на ден 24.07.2023 година во 90-та година од својот живот почина нашиот особено плоден автор, композитор на класична, популарна и филмска музика, балети, камерни и хорски композиции-големиот Љубомир Бранѓолица. Огромниот опус од преку 450 авторски дела во нашата евиденција, меѓу кои “Езеро мое”, “Ако истраеш”, …

ЉУБОМИР БРАНЃОЛИЦА – IN MEMORIAM Read More »

ПЕТАР ПАН – детска балетска претстава

На 31 март во просториите на Националната опера и балет (НОБ) премиерно се одржа детската балетска претстава „Петар Пан“. Претставата беше изведена од децата од балетското студио „Арт Балетот“ во Скопје.Претставата е потпишана од тимот составен од Ристо Самарџиев – сценарио и песни, Ирена Лозинска – кореографија и режија, Тамара Ѓурчиновска од балетското студио „Арт …

ПЕТАР ПАН – детска балетска претстава Read More »

Конкурс за избор на Директор на Стручната служба на ЗАМП Скопје

Врз основа на член 4 став 2 од Деловникот за работа на Управниот одбор на ЗАМП Скопје, член 24, член 61 и 62 од Статутот на ЗАМП Скопје, Правилникот за систематизација на работните места во ЗАМП Скопје и Одлуката 0202-318/2 од 01.03.2023 година на УО на ЗАМП Скопје, се објавува следниот: КОНКУРС за избор на …

Конкурс за избор на Директор на Стручната служба на ЗАМП Скопје Read More »

Концертна промоција на новиот албум на Каролина, Дуке и Исмаил

Каролина Гочева, Дуке Бојаџиев и Исмаил Лумановски одржаа предновогодишен концерт во Скопје во Македонска филхармонија на 23-ти декември. Проектот ,,Песни за љубов и копнеж” од Каролина, Дуке и Исмаил, кој всушност претставува студиски албум и концертна промоција е сочинет од 11 стари македонски композиции од македонската забавна музика, авторски дела на наши реномирани композитори: Драган …

Концертна промоција на новиот албум на Каролина, Дуке и Исмаил Read More »

16/11/2022 Златно славејче 2022

На 13 ноември 2022 во Македонска Филхармонија се одржа педесет и второто издание на фестивалот за детска песна „Златно Славејче 2022“.  Во салата на Македонската филхармонија, се одржаа четири претстави, во четири различни термини. Славејчињата го отворија фестивалот со познатата „Песна за Скопје“ („Градот убав“) , која е химна на фестивалот, напишана од маестро Александар Џамбазов …

16/11/2022 Златно славејче 2022 Read More »

17/10/2022 Скопски џез фестивал 2022

Од 13 до 16 октомври 2022 во НОБ и МКЦ по четириесет и први пат се одржа Скопскиот џез фестивал. Отворањето на фестивалот беше со изведбата на американскиот ансамбл „Експлодинг стар оркестра“, предводен од авангардниот трубач Роб Мазурек. Во програмата на Скопскиот џез фестивал беа застапени музичари од САД, Франција, Бразил, Шведска и Норвешка. Покрај …

17/10/2022 Скопски џез фестивал 2022 Read More »

Scroll to Top

V. ХОТЕЛИ

ТАРИФЕН БРОЈ 5

1. За користење на музички дела во пансиони, хотелски соби, апартмани, хотелски населби, апартмански населби и сл. сместувачки капацитети, по пат на радио апарати, интерна телевизија од затворен тип или било која друга телевизиска или кабелска мрежа месечниот надомест изнесува 5 бода по реализирано ноќевање.

2. За користење на музички дела во заеднички простории на хотели (фоаје, ресторан сали и сл.) месечниот надомест се утврдува според категоријата на хотелот и тоа:

а) за хотели од В категорија, апартмани, пансиони и мотели од трета категорија надоместот изнесува 200 бода.
б) за хотели од IV и III категорија, мотели, апартмани и пансиони од втора категорија надоместот изнесува 400 бода.
в) за хотели од II категорија, мотели, апартмани и пансиони од прва категорија надоместот изнесува 800 бода.
г) за хотели од I категорија надоместот изнесува 1.200 бода.
д) за хотели де лукс категорија надоместот изнесува 2.000 бода.

3. Корисникот е должен да доставува до 15-ти во месецот за претходниот месец, извештај за бројот на реализирани ноќевања согласно точка 1 од овој тарифен број. Во случај кога корисникот нема да достави извештај во предвидениот рок кој треба да е идентичен со доставениот извештај до надлежен орган (Министерство за внатрешни работи на РМ и Локалната самоуправа) месечниот авторски надоместок ќе се пресметува во зависност од капацитетот на објектот и тоа:

а) до 25 гости 500 бода
б) од 26 до 50 гости 1.000 бода
в) од 51 до 75 гости 1.700 бода
г) од 76 до 100 гости 2.500 бода
д) од 101 до 500 гости 3.600 бода
ѓ) повеќе од 500 гости 6.000 бода

VII. ЗАНАЕТЧИСКИ ДУЌАНИ

ТАРИФЕН БРОЈ 7

1. За користење на музички дела по пат на механичка музика во берберски или фризерски салони, слаткарници, бурекџилници, сендвичари или други занаетчиски дуќани (со исклучок на простории во кои занаетчиска дејност врши физичко лице-занаетчија регистриран во Регистарот на занаетчии), месечниот надомест се утврдува во зависност од големината на просторот и изнесува:

а) од 01 до 30 м2 основицата изнесува 1 бод по 1 м2;
б) од 31 до 100 м2 основицата изнесува 0,8 бода по 1 м2 и
в) од 101 до 200 м2 основицата изнесува 0,7 бода по 1 м2 и
г) над 200 м2 основицата изнесува 0,6 бода по 1 м2

2. Кога музичките дела се соопштуваат и на отворен јавен простор, надоместот од претходниот став се зголемува за 100 бода.

XXVII. ИНТЕРНЕТ УСЛУГИ

Емитување и пренос на телевизиски програмски сервис

ТАРИФЕН БРОЈ 27

1. Стриминг на музички содржини без можности за даунлоудирање:
Авторскиот надоместок за користење на интернет услуги изнесува 10% од приходот на интернет страницата со музички содржини, но не помалку од минималниот износ, утврден во следната табела според категории:

Минималниот надомест за наведените категории се пресметува независно една од друга, а потоа се собираат.

Приходот се дефинира како приход од претплата, реклами, спонзорства, дотации, провизии, цесии, компензации и слични страници со музички содржини.

2. Даунлоудирање на музички дела Авторскиот надомест изнесува 8 % од малопродажната цена на содржината. Минималниот надомест изнесува 1 бод по дистрибуиран дел.

XXI. ТРГОВСКИ РАДИО ДИФУЗНИ ДРУШТВА

Емитување и пренос на радио програмски сервис

ТАРИФЕН БРОЈ 21

1) За емитување на несценски музички дела по пат на радио, кога користењето на авторското дело, се врши од страна на радио организација во која е инсталиран системот за електронска евиденција, надоместoкот за користење се определува во номинален износ кој се пресметува во зависност од траењето на емитувањето, односно користењето евидентирано во системот за електронска евиденција.

2) кога користењето на авторското дело, се врши од страна на радио организација во која не е инсталиран системот за електронска евиденција, надоместокот за користење се определува во процент од приходот кој ги опфаќа средствата од радиодифузната такса и/или претплатата, рекламите, спонзорствата, дотациите и приходите од промет на програми. Како приход не се сметаат средствата од данок на додадена вредност, средствата од кредити и камати на кредити.

3) Организацијата за колективно управување и радио организацијата во случајот од точката 1) на овој став на барање на радио организацијата со договор можат да утврдат надоместот за користење на авторското дело односно предметот на сродно право да се определи во процент од приход согласно точка 2) од овој став.

4) При утврдување на надоместокот се зема во предвид и структурата и природата на програмата (форматот на радиодифузниот сервис), согласно со издадената дозвола за вршење радиодифузна дејност и тоа:

а) говорни и говорно-музички радија од општ формати во зависност од медиумската функција која ја остваруваат можат да бидат:

  • претежно образовен општ формат,
  • претежно информативен општ формат и
  • претежно забавен општ формат.

б) говорни и говорно-музички радија од специјализиран формат;
в) музичко-говорни и музички радија од општ формат и
г) музичко-говорни и музички радија од специјализран формат.

5) Подрачјето односно сервисната зона на која се врши дејноста.

Доколку со договор не е поинаку утврдено, авторскиот надомест се плаќа месечно согласно приложената табела. 

Радио програмски сервиси на локално ниво

Радио програмски сервиси на регионално ниво

Радио програмски сервиси на државно ниво

VI. ПРОДАЖНИ ЦЕНТРИ И ДРУГИ ДЕЛОВНИ ПРОСТОРИ

ТАРИФЕН БРОЈ 6

1. За користење на музички дела по пат на механичка музика во продажни (шопинг) центри,стоковни куќи, бензиски пумпи, супермаркети, продавници, бутици, деловни простории и сл. месечниот надомест се утврдува во зависност од големината на просторот и изнесува:

а) од 01 до 30 м2 основицата изнесува 1 бод по 1 м2;
б) од 31 до 100 м2 основицата изнесува 0,8 бода по 1 м2 и
в) од 101 до 200 м2 основицата изнесува 0,7 бода по 1 м2 и
г) над 200 м2 основицата изнесува 0,6 бода по 1 м2

2. Кога музичките дела се соопштуваат и на отворен јавен простор надоместот од претходниот став се зголемува за 100 бода.

XXVI. ДАВАЊЕ ПОД НАЕМ

ТАРИФЕН БРОЈ 26

Авторскиот надомест за давање на фонограми и видеограми под наем изнесува 4% од висината на наемнината, врз основа на приложен извештај од корисникот најдоцна до 15-ти во месецот за претходниот месец.

XXIV. ЕМИТУВАЊЕ ПРЕКУ САТЕЛИТ ПО ПАТ НА СРЕДСТВА ЗА ДЕКОДИРАЊЕ НА СИГНАЛ (DIRECT TO HOME технологија)

ТАРИФЕН БРОЈ 24

Доколку со договор не е поинаку утврдено, авторскиот надомест за емитување на авторски музички дела преку сателит по пат на средства за декодирање на сигнал (DIRECT TO HOME технологија) плаќаат надомест во висина од:

  • 3,5 бода, по претплатник, месечно.

Операторот е должен да достави извештај за бројот претплатници, најдоцна до 15-ти во месецот за претходниот месец.

XXII.ТРГОВСКИ РАДИО ДИФУЗНИ ДРУШТВА

Емитување и пренос на телевизиски програмски сервис

ТАРИФЕН БРОЈ 22

1. За емитување на несценски музички дела по пат на телевизија, кога користењето на авторското дело, се врши од страна на телевизиска организација во која е инсталиран системот за електронска евиденција, надоместокот за користење се определува во номинален износ кој се пресметува во зависност од траењето на емитувањето, односно користењето евидентирано во системот за електронска евиденција.

2) кога користењето на авторското дело, се врши од страна на телевизиска организација во која не е инсталиран системот за електронска евиденција, надоместокот за користење се определува во процент од приходот кој ги опфаќа средствата од радиодифузната такса и/или претплатата, рекламите, спонзорствата, дотациите и приходите од промет на програми. Како приход не се сметаат средствата од данок на додадена вредност, средствата од кредити и камати на кредити.

3) Организацијата за колективно управување и телевизиската организацијата во случајот од точката 1) на овој став на барање на телевизиската организација со договор можат да утврдат надоместот за користење на авторското дело односно предметот на сродно право да се определи во процент од приход согласно точка 2) од овој став.

4) При утврдување на висината на надоместокот се зема во предвид и структурата и природата на програмата (форматот на радиодифузниот сервис), согласно со издадената дозвола за вршење радиодифузна дејност и тоа:

а) Телевизискиот програмски сервис од општ формати во зависност од медиумската функција која ја остваруваат можат да бидат:

  • претежно образовен општ формат;
  • претежно информативен општ формат и
  • претежно забавен општ формат.

б) Телевизискиот програмски сервис од специјализиран формат.

5) Подрачјето односно сервисната зона на која се врши дејноста.

Доколку со договор не е поинаку утврдено, авторскиот надомест се плаќа месечно согласно приложената табела.

Телевизиски програмски сервиси на локално ниво

Телевизиски програмски сервиси на регионално ниво

Телевизиски програмски сервиси на државно ниво

XX. ЈАВНО РАДИОДИФУЗНО ПРЕТПРИЈАТИЕ

ТАРИФЕН БРОЈ 20

1) За емитување на несценски музички дела, кога користењето на авторското дело се врши од страна на ЈП Македонска радиотелевизија доколку е инсталиран системот за електронска евиденција, надоместокот за користење се определува во номинален износ кој се пресметува во зависност од траењето на емитувањето, односно користењето евидентирано во системот за лектронска евиденција.

  • Месечниот надомест изнесува: номинален износ од 28,02 денари за секоја минута од ефективното траење на делото емитувано на програмите на Македонското радио и
  • номинален износ од 145,25 денари за секоја минута од ефективното траење на делото емитувано на програмите на Македонската телевизија.

2) кога користењето нa авторското дело, се врши од страна на страна на ЈП Македонска радиотелевизија доколку не е инсталиран системот за електронска евиденција, надоместокот за користење се определува во процент од приходот кој ги опфаќа средствата од радиодифузната такса и или претплатата, рекламите, спонзорствата, дотациите и приходите од промет на програми. Како приход не се сметаат средствата од данок на додадена вредност, средствата од кредити и камати на кредити. Месечниот надомест изнесува:

  • 3 % од приходите остварени врз основа на радио-
    дифузната такса и
  • 3% од приходите остварени врз основа на рекла-
    мите, спонзорствата, дотациите и приходите од промет
    на програми.

3) Организацијата за колективно управување и ЈП Македонска радиотелевизија во случајот од точката 1) на овој став на барање од ЈП Македонска радиотелевизија со договор можат да утврдат надоместот за користење на авторското дело односно предметот на сродно право да се определи во процент од приход согласно точка 2) од овој став.

XIX. СВИРАЧИ ПОЕДИНЦИ

ТАРИФЕН БРОЈ 19

Надомест плаќаат свирачи поединци (улични свирачи и др.) кои се регистрирани согласно закон за јавно соопштување на музички дела месечно во износ од 50 бода.

XVIII. МУЗИЧКИ АВТОМАТИ

ТАРИФЕН БРОЈ 18

За јавно соопштување на музички дела од музички автомати без екран, надомест се плаќа месечно и изнесува 300 бода.

За јавно соопштување на музички дела од музички автомти со екран, надомест се плаќа месечно и изнесува 450 бода.

XVII. АЕРОБИК, ФИТНЕС И САЛОНИ ЗА УБАВИНА

ТАРИФЕН БРОЈ 17

За користење на музички дела по пат на механичка музика во центри за аеробик, фитнес и салони за убавина (козметика и масажа) месечниот надомест изнесува:


а) до 50 м2 основицата изнесува 1 бод по 1 м2 и

б) од 50 м2 до 200 м2 основицата изнесува 1,5 бода по 1 м2.

в) за секој квадратен метар над 200 м2 основицата изнесува 2 бода по 1 м2.

XVI. ШКОЛИ ЗА ИГРАЊЕ

ТАРИФЕН БРОЈ 16

Надомест се плаќа месечно и изнесува без оглед на видот на музиката 240 бода.

XV. СПОРТСКИ ОБЈЕКТИ

ТАРИФЕН БРОЈ 15

За користење на музички дела по пат на механичка музика на спортски простори, лизгалишта, базени и сл., месечниот надомест изнесува по следнава табела:

Број на седишта Број на бодови
до 1500 седишта
100 бода
од 1501 - 3000 седишта
150 бода
од 3001 - 10000 седишта
200 бода
од 10001 - 30000 седишта
300 бода
над 30001 седишта
400 бода

XIV. ЗАБАВНИ ПАРКОВИ

ТАРИФЕН БРОЈ 14

За користење на музички дела по пат на механичка музика во забавни паркови, месечниот надомест изнесува 100 бода.

XIII. САЛОНИ ЗА ЗАБАВА

ТАРИФЕН БРОЈ 13

За користење на музички дела по пат на механичка музика во салони за забава и игри на среќа (обложувалници, билијард, автомати, флипери и сл.), доколку не се даваат угостителски услуги, месечниот надомест изнесува 50 бода.

XII. ТЕЛЕКОМ УСЛУГИ

ТАРИФЕН БРОЈ 12

За соопштување на музички дела по пат на  телефон надомест се плаќа месечно во износ од 10% од приходот остварен остварен по тој основ, според бројот на регистрирани импулси.

Доколку корисникот не достави податоци за остварениот приход, надоместот ќе се пресмета во двоен износ од последниот месец за кој постојат податоци.

Доколку се работи за нов корисник кој нема да достави податоци за остварениот приход, надомест ќе му се пресмета во двоен износ, врз основа на просекот на податоци добиени од други корисници.

XI. КИНО САЛИ

ТАРИФЕН БРОЈ 11

За користење на музички дела по пат на механичка музика, пред почетокот на претставата, во паузата или по претставата во кино салата, се плаќа месечен надоместок по следната табела:

Број на седишта Број на бодови
до 100 седишта
24 бода
од 101 до 200 седишта
40 бода
од 201 до 400 седишта
80 бода
од 401 до 600 седишта
120 бода
над 601 седишта
160 бода

X. ЧЕКАЛНИЦИ И СТАНИЦИ

ТАРИФЕН БРОЈ 10

За користење на музички дела по пат на механичка музика месечниот надомест изнесува:-

  • на автобуски станици 240 бода, 
  • на железнички станици 320 бода,
  • на бродски пристаништа 320 бода,
  • на аеродроми 400 бода.

IX. СЛУЖБЕНИ ПРОСТОРИИ СО МАСОВЕН ПРИСТАП НА СТРАНКИ (БАНКИ, АГЕНЦИИ )

ТАРИФЕН БРОЈ 9

За користење на музички дела по пат на механичка музика во банки, агенции и сл.простории со масовен пристап на странки месечниот надомест изнесува 100 бода.

VIII. САЕМИ

ТАРИФЕН БРОЈ 8

За користење на музички дела по пат на механичка музика, надомест се плаќа во висина од 300 бода дневно.

XXV. КАБЕЛСКО РЕЕМИТУВАЊЕ РАДИО И ТЕЛЕВИЗИСКИ ПРОГРАМИ ВО КАБЕЛСКА МРЕЖА

ТАРИФЕН БРОЈ 25

Доколку со договор не е поинаку утврдено, авторскиот надомест за емитување на авторски музички дела за дистрибуција на радио и телевизиски програми во кабелска мрежа, кабелските оператори плаќаат надомест во висина од:

  • 3,5 бода, по претплатник, месечно.

Операторот на кабелска мрежа е должен да достави извештај за бројот на претплатници, до 15-ти во месецот за претходниот месец.

IV. ДРУГИ ПРИРЕДБИ

ТАРИФЕН БРОЈ 4

1.За јавно соопштување на музички дела по пат на механичка музика во угостителските објекти, диско клубови и ноќни барови, месечниот надомест се утврдува врз основа на бројноста на потенцијалните корисници, категоријата и големината на просторот, правата, видовите и обемот на нивното користење односно траење на јавното соопштување и изнесува како што е предвидено во следната табела:

Број на столови во затворен или отворен простор, односно можен број посетители Трање на јавното соопштување на музички дела (до 24 часот) / (Бодови) Трање на јавното соопштување на музички дела (по 24 часот) / (Бодови)
до 40
120
240
од 41 до 80
160
320
од 81 до 120
200
400
од 121 до 180
240
480
од 181 до 240
280
560
од 241 до 300
320
640
од 301 до 360
360
720
од 361 до 420
400
800
од 421 до 480
440
880
од 481 до 540
480
960
од 541 до 600
520
1040
од 601 до 660
560
1120
од 661 до 720
600
1200
од 721 до 780
640
1280
од 781 до 840
680
1360
од 841 до 900
720
1440
од 901 до 1000
760
1520
Над 1001
800
1600

2. За користење на жива музика основицата од став 1 се зголемува за 50%.

3. Во случаи кога се наплатуваат влезници или задолжителна консумација, основицата од став 1 и 2 се зголемува за дополнителни 50%.

III. ДРУГИ ПРИРЕДБИ

ТАРИФЕН БРОЈ 3

За јавно соопштување музички дела:

а) на танцов натпревар, ревија на мраз, кабаре, балет, академија или слична приредба со наплата на влезници, надоместот изнесува 6% од приходот, а најмалку 500 бода колку што изнесува надоместот и во случај кога приредбата е без наведената наплата;

б) на модна ревија, избор на убавица, демонстрација на производи или слични приредби со наплата на влезници, надоместот изнесува 4% од приходот, а најмалку 500 бода колку што изнесува надоместот и во случај кога приредбата е без наведената наплата;

в) на циркуска, артистичка или слична приредба со наплата на влезници, надоместот изнесува 3% од приходот, а најмалку 500 бода колку што изнесува надоместот и во случај кога приредбата е без наведената наплата.

г) на спортски приредби надоместот изнесува:

  • до 1500 седишта 100 бода
  • до 1501 – 3000 седишта 150 бода
  • од 3001 – 10.000 седишта 200 бода
  • од 10.001 – 30.000 седишта 300 бода
  • над 30.001 седишта 400 бода
Тарифен Број 2

Тарифен Број 2

II. ЗАБАВНИ ПРИРЕДБИ

За јавно соопштување на музички дела:

а) на забава, игранка, другарска вечер, прослава, банкет, матурска, бруцошка, дипломска, клупска вечер и сл. со наплата на влезница или друг облик на наплата надоместот изнесува 8% од приходот.
На забава, игранка, другарска вечер, прослава, банкет, матурска, бруцошка, дипломска, клупска вечер и сл.во случај кога приредбата е без наведената наплата надоместот изнесува 8% од трошоците потребни за кoристењето, како што се надоместоците на авторите, трошоците за користење на просторот и други соодветни трошоци.

б) на сезонски забавни приредби како што се бал, маскенбал, карневал, пречек на Нова година, 8 март и слични со наплата на влезници или друг облик на наплата, надоместот изнесува 9,60% од приходот. На сезонски забавни приредби како што се бал, маскенбал, карневал, пречек на Нова година, 8 март и слични во случај кога приредбата е без наведената наплата надоместот изнесува 9,60% од трошоците потребни за користењето, како што се надоместоците на авторите, трошоците за користење на просторот и други соодветни трошоци.

в) на приредби (свадби, крштевки, сунети и слични приредби) со наплата на влезници или друг вид на наплата надоместот да изнесува 4% од приходот.

На приредби (свадби, крштевки, сунети и слични приредби) во случај кога приредбата е без наведената наплата надоместот изнесува 4 % од трошоците потребни за користењето, како што се надоместоците на авторите, трошоците за користење на просторот и други соодветни трошоци.